Günter Grass, Atwood, Le Clezio gibi yazarları İstanbul’a getirecek 2010 projesi iptal. Proje sahibi Sezer Duru, bütçenin kesintiye uğradığını söylüyor. Bir grup sanatçı da ‘şeffaflık’ talep eden bir bildiri yayımladı
İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti’nin en çok ilgi çeken projelerinden biri, ‘Ünlü Yazarların İstanbul Buluşması’ iptal oldu. Projeyi hazırlayan yazar ve çevirmen Sezer Duru ‘bütçesi kısıtlandığı için’ projeyi iptal etme kararı aldı. Böylece, hiç değilse 2010’da, iyi bildiğimiz, Nobel ödüllü yazarlarla tanışma, onların ortak imzasını taşıyan, belli ki dünya çapında ilgi görecek bir kitabı okuma ihtimali ortadan kalkmış oldu.
Sezer Duru, Almanya’da Berlin Festivalleri’nin yöneticisi olan Dr. Joachim Sartorios’la birlikte hazırladığı proje kapsamında 16 tanınmış yazarı İstanbul’da ağırlayacaktı. Aralarında Amin Maalouf, Has Magnus Enzensberger, Arundhati Roy, Margaret Atwood, Paul Auster, Günter Grass, A.S Byatt, Tahar Ben Jelloun, Jean-Marie Le Clezio gibi isimlerin olduğu yazarlardan 10 kişiye davet mektupları gönderilmiş, kimilerinden olumlu cevaplar alınmıştı. Proje kapsamında önce yazarlardan İstanbul izlenimlerini yazmaları istenecek, daha sonra İstanbul’da söyleşiler düzenlenecekti. Yazılan metinler ortak bir kitapta toplanacak, ayrıca ‘çevre, savaş, açlık’ gibi konularda bir ‘2010 yazarlar bildirisi’ yayımlanacaktı.
Bundan altı ay kadar önce yayımlanan 2010 Projeleri kitabında da yukarıda özetlediğimiz şekilde aktarılan proje, şimdi iptal olma yolunda. Sezer Duru, pazartesi günü 2010 Ofisi’ne yolladığı bir mektupla, bütçe kısıntıları ve prosedürden kaynaklanan zorluklar nedeniyle çekilme kararını bildirdi. Sezer Duru’dan aldığımız bilgiye göre, davet edilen yazarlara iptal mektupları da yollanmaya başlandı...
Sezer Duru, projenin bütçesinin 300 bin Avro olduğunu, ancak 2010 yönetiminin bu bütçeyi 200 bin YTL’ye düşürdüğünü söylüyor. Proje işlemeye başladıktan sonra şirket kurması, KDV ödemesi gerektiğini de öğrenen Duru, sonunda çekilmeye karar vermiş: “Ne KDV öderim, ne vergi öderim. Ben şirket değilim, tüccar değilim. Mal satmıyorum, düşünce ve yaratıcılığa aracılık ediyorum. Burada çok istisnai bir durum var ve bunu onların halletmesi gerekirdi. Kitap, çevirmen, salonlar, konaklamalar hepsini üstüme yıktılar. Prosedürün dışına çıkamadılar.” Sezer Duru, projeden para kazanmadığını özellikle vurguluyor. Bütçe kabul edilse bile Sartorios ve Duru masraflar için sadece 3’er bin Avro alacaklarmış, o da kalmış. Sezer Duru son söz olarak “Bana göre Türkiye hâlâ yaratıcı sanatçının önemini anlamadı, anlayacağı da yok.” diyor.
‘Bütçeyi yeniliyorduk’
2010 Ajansı’nda edebiyat projelerinin yönetmeni Ahmet Kot ise, “Mektubu masamda bulunca çok şaşırdım!” diyor: “Çok beğendiğim bir proje. Herhalde işlerin gecikmesi Sezer hanımı üzdü. Bize ilettiği sıkıntıları çözmek için uğraşıyoruz. O da prosedüre ilişkin bir şey. Kişisel bir başvuru yapılmış, KDV filan gibi detaylar düşünülmemiş. ‘Ben bunu ödeyemem’ dedi. Yönetim Kurulu toplantığında KDV’den doğan farkı ilave ederek bütçesi yenilenecekti. Ama onun dışında bütçenin yetersizliğine dair bir kez bile bana bir şey söylemedi.”
Yürütme Kurulu’nda yaşanan istifalar, zamanın hızla daralması, pek çok projenin istenilen seviyede ilerlememesi gibi sıkıntılara şimdi önemli projelerden birinin iptali eklenmiş oldu. İstanbul’da çok okunan, saygın yabancı yazarları nadiren görebilen edebiyat düşkünleri için de merakla beklenen bir buluşma şimdilik tatlı bir hayale dönüşmüş gibi görünüyor.
‘Bu sahnede biz de varız!’
Yukarıdaki başlık, Çağdaş Gösteri Sanatları Girişimi’nin yaptığı açıklamanın başlığı. 2010’la ilgili sanatçıların rahatsızlıkları biliniyordu. Nitekim, önceki gün hazırlanan bildirilerden biri daha yayımlandı. “Gelişmelerden kaygı duyuyor; kamuoyunda yaratılan güvensizliğin giderilmesini bekliyoruz” denilen bildiride İstanbul 2010 Ajansı’na yönelik şu talepler sıralanıyor:
* Katılımcı ve demokratik anlayışa sadık kalınması. l 2010’a dokuz ay kala Yürütme Kurulu’nu istifaya taşıyan sebeplerin kamuoyuna açıklanması.
* Ajans içinde ve ajansla proje sahipleri arasında süren iletişimsizliğin ortadan kaldırılması.
* Proje değerlendirme ve hayata geçirme aşamalarındaki hantallık, tutarsızlık ve belirsizliğinin giderilmesi.
*Projeleri değerlendiren kurullara ve proje sahiplerine müdahale edilmemesi. Kurullardan geçmeyen projelere, kişi ve kurumlara ayrıcalık tanınmaması, süreçlerin nesnel, şeffaf ve denetlenebilir kılınması.
Kültür endüstrisi kendi içinde rekabet ederken, varlıkları unutulan sanatçılar seslerini yükseltmeye başladı. Dans, performans, tiyatro yapan sanatçıları temsil eden kurum ve kuruluşların imza attığı bildiri, açıkça şeffaflık talep ediyor, katılımcı olunmasını istiyor. Altında Övül-Mustafa Avkıran, Nihal Koldaş, Aylin Kalem, Mihran Tomasyan, Aytül Hasaltun, İlyas Odman, Zeynep Günsür, Genco Gülan, Naz Erayda, Kerem Kurdoğlu, Tuğçe Tuna, Mustafa Kaplan, Mehmet Ergen, Yeşim Özsoy Gülan, Emre Koyuncuoğlu, Şule Ateş, Tülin Özen gibi sanatçıların isimleri olan bildiri şöyle bitiyor:
“Bu sürecin, İstanbul’un kültür-sanat alanındaki altyapı açıklarına kalıcı ve elle tutulur çözümler getiren bir fırsat olarak değerlendirilmesini istiyoruz. Bu şehrin ‘Kültür Başkenti’ unvanını edinmesine ve geleceğe taşımasına katkıda bulunan paydaşlar olarak, İstanbul 2010 bizimdir. İstanbul biziz. Bu sahnede biz de varız!
Jane Campion’ın Piyano (The Piano, 1933) filmiyle Agnes Varda’nın Beşten Yediye Cleo’su (Cléo de 5 à 7, 1962) ilk sırada yer aldı.
Kayıtlar
